Dünyanın aparıcı qüvvəsi kim olacaq?

Bakı:

18°C

82%

5m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Siyasət / Dünyanın aparıcı qüvvəsi kim olacaq?

Dünyanın aparıcı qüvvəsi kim olacaq?

29.04.2022 [10:30]

Analitiklər Qərbin hegemonluğunun başa çatacağını proqnozlaşdırırlar

Pərviz SADAYOĞLU

Ekspertlər tez-tez bir məqamı diqqətə çatdırırlar: geosiyasi qütblərarası savaş yaxın 20 ildə dünyanın yeni düzənini formalaşdıracaq. İstər Asiyada, istərsə də Avropada baş verən proseslər qarşıdakı mərhələdə yeni siyasi-iqtisadi münasibətlərin meydana çıxmasını, o cümlədən yeni əməkdaşlıq platformalarının yaranmasını şərtləndirir. Bununla bağlı Qərb mətbuatı da “həyəcan siqnalı” verir.

“The Washington Post”un köşə yazarı Henri Olsenin fikrincə, Qərb ölkələrinin ikiyüzillik hegemonluğu 2040-cı ilə qədər inkişaf etməkdə olan ölkələrin iqtisadiyyatlarının böyüməsi hesabına başa çatacaq. Müəllif hesab edir ki, ABŞ, Avropa İttifaqı və onların Asiyadakı müttəfiqlərinin üstünlüyü iqtisadi gücə əsaslanırdı. 2000-ci ildə hazırda Moskvaya qarşı sanksiyalar tətbiq edən dövlətlər - Avropa İttifaqı və əksər NATO ölkələri, həmçinin Yaponiya, Cənubi Koreya, Avstraliya, Yeni Zelandiya, Tayvan, İsveçrə və Sinqapur - dünya ÜDM-in 79,4%-ni istehsal ediblər. 2020-ci ilə qədər bu rəqəm 60,4%-ə düşüb.

2040-cı ildə...

Amerikalı təhlilçinin fikrincə, bu, daha çox Çinin yüksəlişi ilə bağlıdır. Lakin Hindistan və digər inkişaf etməkdə olan ölkələr də Qərbdən daha sürətli böyüyüblər. Onun fikrincə, bu tendensiya davam edəcək və əgər diqqət 30 ən böyük iqtisadiyyata yönəldilsə, maraqlı nəticəyə şahid olmaq mümkündür: “Beynəlxalq Valyuta Fondunun məlumatına görə, hazırda Rusiyaya qarşı sanksiyalar tətbiq edən ölkələr iqtisadi istehsalın 64,9%-ni təşkil edir. 2027-ci ilə qədər isə bu rəqəm 58,5%-ə düşəcək. 2040-cı ilə qədər Çin və Hindistan birlikdə alıcılıq qabiliyyəti baxımından daha böyük ÜDM-ə sahib olacaq. Buna Braziliya, Meksika, İndoneziya və Türkiyə kimi digər inkişaf etməkdə olan gücləri də əlavə etsəniz, qlobal güc balansı daha da dəyişəcək. Bu hadisə Qərbin ikiyüzillik qlobal hökmranlığına son qoyacaq”.

Bumeranq effekti...

Bu gün qlobal hegemonluq və ya təkqütblü dünya uğrunda mübarizə aparan güclərin Ukraynada Rusiyanı “çökdürmək” arzusu əslində yuxarıda qeyd edilən yolun başlanğıcıdır. Xatırlayaq ki, ötən əsrin sonundan ABŞ-ın təkqütblü dünya arzusu 2000-ci illərin əvvəlindən Rusiya və Çin kimi ölkələrin dünyada siyasi-iqtisadi rollarının artması ilə təxirə düşmüşdü. Məhz bu birlik ABŞ-ın təkqütblü dünya arzusunun reallaşmasının qarşısını almışdı. Sonrakı dövrdə Moskva ilə Pekin arasında münasibətlər daha da istiləşdi. Çünki hər iki ölkə birqütblü deyil, çoxqütblü dünyanın tərəfdarıdır və ABŞ-ın dünyada artan rolundan narahatdırlar. Hətta Pekinlə Moskva arasında müəyyən problemlərin mövcudluğuna baxmayaraq, iki ölkə arasında son illərdə milyardlarla dollar dəyərində birgə müqavilələr bağlanıb, layihələrə imza atılıb. Eyni zamanda, Qərbin yaxın illərdə Rusiyaya qarşı iqtisadi sanksiyalarını daha da genişləndirəcəyi təqdirdə, Çin bazarı Moskva üçün xilas yoluna çevrilə bilər.

Digər tərəfdən, Rusiyaya qarşı tətbiq edilən sanksiyalar Avropanı da iqtisadi böhrana sürükləyir. Nəzərə alınmalıdır ki, Rusiya ilə Aİ arasında çox böyük ticarət əlaqələri mövcuddur. Rusiya xammalından, bazarında məhrum olan Qərb özünü çətin duruma salır. Bunun əvəzində isə, həm Rusiya, həm Qərb, həm də böyük Asiya bazarına çıxış imkanları genişlənən Braziliya, Meksika, İndoneziya və Türkiyə kimi dövlətlər günü-gündən öz iqtisadiyyatlarını böyüdürlər. Nəticə etibarilə, Qərbin siyasi və hərbi iddiaları əks effekt və ya bumeranq effekti verə bilər.

Paylaş:

Baxılıb: 1058 dəfə