Fövqəladə vəziyyət, yoxsa Trampın yeni təsir mexanizmi?

Bakı:

19°C

39%

6m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Analitik / Fövqəladə vəziyyət, yoxsa Trampın yeni təsir mexanizmi?

Fövqəladə vəziyyət, yoxsa Trampın yeni təsir mexanizmi?

04.04.2025 [08:44]

Ağ Ev “rəqiblərinə” qarşı yeni siyasətə əl atır...

ABŞ prezidenti Donald Tramp ölkənin milli təhlükəsizliyini təhdid edən ticarət balanssızlığı ilə əlaqədar ölkədə fövqəladə vəziyyət elan edib. Dövlət başçısının sözlərinə görə, təhlükənin mənbəyi ölkə hüdudlarından kənardadır. “ABŞ-ın ticarət kəsiri ölkənin milli təhlükəsizliyi və iqtisadiyyatı üçün qeyri-adi və fövqəladə təhlükə yaradır. Bu təhlükənin mənbəyi bütövlükdə və ya böyük ölçüdə Birləşmiş Ştatlar hüdudlarından kənarda, əsas ticarət tərəfdaşlarının daxili iqtisadi siyasətlərində və qlobal ticarət sistemindəki struktur disbalansındadır. Bununla əlaqədar olaraq milli fövqəladə vəziyyət elan edirəm”, -deyə prezident bildirib.

CNN-in yaydığı məlumata görə, fövqəladə vəziyyətin elan edilməsi Trampa tariflər üzərində daha çox səlahiyyət verir. Tədbirlər aprelin 9-da qüvvəyə minəcək. Bundan əvvəl, aprelin 5-də isə digər ölkələrə münasibətdə 10 faizlik əsas gömrük rüsumu qüvvəyə minəcək. Qeyd edək ki, yanvar ayında Tramp ilk fövqəladə vəziyyəti elan etmişdi - həmin vaxt o, enerji hasilatını artırmaq və sənayeyə əvvəlki administrasiya tərəfindən tətbiq edilən çoxsaylı ekoloji məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq üçün bu yola baş vurmuşdu.

Tramp iqtisadi manevrə üstünlük verir...

Vurğulandığı kimi, yaranan vəziyyət daha çox Aİ ölkələri üçün “SOS” siqnalı sayılmalıdır. Çünki artan rüsumlar arasında Aİ daha çox diqqəti cəlb edir. Nəzərə alsaq ki, bu vaxta qədər fərqli statusla əməkdaşlıq edən Aİ ilə ABŞ arasında artıq yeni münasibətlər sistemi formalaşır. Aİ ölkələrinə və Çinə münasibətdə baza dərəcəsi sayılan 10 faizin üstündə rüsumun tətbiq olunması ABŞ-ın yeni dövr üçün iqtisadi siyasətinin konturlarını müəyyən edir. Bu fakt iqtisadi mahiyyət daşımaqla yanaşı, həm də siyasi mahiyyətə malikdir. Məsələnin Çinlə bağlı tərəfi məlumdur - Vaşinqton açıq şəkildə etiraf edir ki, son illərdə Çinin artan iqtisadi gücündən ehtiyat edir. Bu mənada, Tramp son dövrlərdə bütün siyasi-iqtisadi planlarını Çinin gücünü zəiflətmək, qlobal bazarda hazırki möhkəm dayaqlarını “silkələmək” üçün hazırlayır. Bir sıra ekspertlər hətta Ukrayna müharibəsinin tez bir zamanda həlli üçün göstərilən səyləri də bununla əlaqələndirir. Xüsusilə, ABŞ-ın Rusiya ilə nadir torpaq metalları sahəsində əməkdaşlıq arzularını dilə gətirməsi Moskva-Pekin yaxınlaşmasının qarşısının alınmasına hesablanıb. Təsadüfi deyil ki, Trampın son “rüsum islahatı” siyahısında Rusiyanın adı yoxdur. Bu, bir daha onu göstərir ki, Ağ Ev sahibi ABŞ-ın son 3-4 ildə yürütdüyü siyasi kursun istiqamətini dəyişir. Belə ki, artıq Vaşinqton qlobal liderlik uğrunda mübarizəni iqtisadi sferaya transfer edir.

Aİ-nin “qara günləri”...

Avropa kontingentinə gəldikdə isə vəziyyət daha acınacaqlı ola bilər. Nəzərə alsaq ki, Aİ ölkələri son 3 ildə (Ukrayna müharibəsi ilə bağlı) Rusiyaya qarşı yürütdüyü sanksiya siyasəti nəticəsində özləri üçün xammal bazasının yollarını bağlayıblar, bu və ya digər şəkildə ABŞ-a və ABŞ-ın nəzarətində olan başqa mənbələrə “ehtiyaclı” qalıblar, onların vəziyyəti daha pis ola bilər. ABŞ isə bu addımı ilə Avropaya “yerini göstərir”. Təsadüfi deyildi ki, bu ilin fevranda Tramp polad və alüminium idxalına 25 faiz tarif tətbiq etdiyini elan etmişdi. Sonuncu Münhen təşlükəsizlik Konfransında baş verənlər isə ABŞ-ın Aİ-də “köklü dəyişikliklər” arzusunda olduğunu bütün kriteriyaları ilə üzə çıxardı. Tramp administrasiyasının vitse-prezidenti Ceyms Devid Vensin Avropa dövlətlərini açıq ittihamlarla “danlaması” iki keçmiş müttəfiqlər arasındakı fikir ayrılığını ortaya qoydu.

Ümumiyytlə, siyasi mütəxəssislər Vaşinqtonun davranışlarını Aİ-ni məcburetmə mexanizmi üçün hesablandığı fikrindədirlər. Belə ki, Aİ-nin Fransanın timsalında bəzi dövlətlərinin Ukryna münaqişəsinin həllinə qarşı cəbhə alması Ağ evi narazı salır. Eyni zamanda, artıq bir müddətdir ki, “Avropa Ordusu” ideyasından əl çəkməyən köhnə qitə sanki Vaşinqton tərəfindən cəzalandırılır. Bunu Aİ özü də dərk edir. Sadəcə olaraq, ABŞ-ın apardığı siyasətə təsir etməyə əlində hansısa mexanizmi yoxdur.

Tramp isə bütün gücü ilə qarşısına çıxan “maneələri” dəf etmək üçün irəlilyir. Dövlət başçısı açıq şəkildə ölkəsinin iqtisadi maraqları üçün heç kimə güzəşt etməyəcəyini bildirir - hətta, keçmiş müttəfiqlərinə belə...

P.İSMAYILOV

Paylaş:

Baxılıb: 211 dəfə