Omandan sonra Avropaya?

Bakı:

16°C

67%

8m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Analitik / Omandan sonra Avropaya?

Omandan sonra Avropaya?

15.04.2025 [10:42]

Birinci raund bitdi - tərəflər razıdır

Tehran - Vaşinqton münasibətlərinin gələcəyi müəyyənləşir

Aprelin 12-də Omanın vasitəçiliyi ilə baş tutan ABŞ-İran danışıqlarının ilk raundu arxada qaldı. Xatırladaq ki, İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçının və ABŞ prezidentinin Yaxın Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoffun başçılıq etdiyi nümayəndə heyətləri arasında baş tutan görüşdə İranın nüvə proqramı məsələsi və Tehrana qarşı tətbiq olunan sanksiyalarla bağlı mövqelərin mübadiləsi baş verib. İran Xarici İşlər Nazirliyinin “Teleqram” kanalı görüşün qarşılıqlı hörmət şəraitində keçdiyini bəyan edib. Bildirilib ki, tərəflər Omanın xarici işlər naziri vasitəsilə konstruktiv atmosferdə fikir mübadiləsi aparıblar. Bəlli olub ki, Tehran və Vaşinqton danışıqları davam etdirmək barədə razılığa gəliblər.

Qeyd etmək lazımdır ki, dolayı danışıqlardan sonra İran və Amerika nümayəndə heyətlərinin başçıları Oman xarici işlər nazirinin iştirakı ilə bir neçə dəqiqəlik tək müzakirə aparıblar.

ABŞ kompromisə hazırdır

Görüşəqədərki situasiyanı nəzərə alaraq, ortaq nöqtənin tapılmasına ümid çox az idi. Hətta bəzi siyasi ekspertlər danışıqların baş tutmama ehtimalından belə danışırdılar. Onların fikrincə, Yaxın Şərqdə sabitliyin formalaşmasında maraqlı olmayan bir sıra qüvvələrin belə prosesə müdaxiləsi gözlənilirdi. Paralel olaraq bir sıra məsələlərə baxışda radikal fikir ayrılıqlarının yaşanması razılığı nisbi edirdi. Bununla belə, görüşdə mühüm fikirlər səslənib. “Tasnim” mənbələrə istinadən yazıb ki, İran hazırkı danışıqlarda bir sıra qırmızı xətlər müəyyən edib. Tehran xüsusilə vurğulayıb ki, ABŞ nümayəndə heyəti “İranın nüvə proqramı ilə bağlı təhdid dilindən istifadə etməkdən və ya həddindən artıq tələblər irəli sürməkdən çəkinməlidir”. “Tasnim”in yaydığı məlumata görə, İran sanksiyaların ləğvi müqabilində nüvə proqramının dinc xarakter daşıması ilə bağlı etimad mühitini gücləndirməyə hazır olduğunu söyləyib. “Axios” isə ABŞ prezidenti Donald Trampın İranla razılığa gəlmək üçün kompromislərə getməyə hazır olduğunu yazıb.

Qeyd edək ki, martın əvvəlində Tramp “Fox News” telekanalına müsahibəsində İranla nüvə sazişi bağlamaq istədiyini bildirmişdi - müqavilənin bağlanması üçün vaxtın məhdud olduğu önə çəkilmişdi. Amma bu təklif İran tərəfindən rədd edilmişdi - İslam Respublikası bu “razılaşmanı” “İran raketlərinin uçuş məsafəsini və onun regiondakı təsirini məhdudlaşdırmağa cəhd” kimi dəyərləndirmişdi.

60 günə razılaşmasalar, bombalanacaqlar...

Danışıqlar başlamazdan əvvəl ABŞ Dövlət Departamenti ilk görüşün tanışlıq xarakteri daşıyacağını və onun nəticələrinə əsasən danışıqların davam edib-etməməsi ilə bağlı qərarın veriləcəyini bildirmişdi. “Politico” nəşri isə yazıb ki, danışıqlar 60 gün müddətində müsbət nəticə verməyəcəyi halda Tehran hərbi əməliyyatlarla üzləşə bilər. Bu mənada, danışıqlara yanaşma birmənalı deyil - bir sıra İsrail rəsmiləri və respublikaçı deputatlar ABŞ-la danışıqları İran üçün “fürsət” adlandırıb. Onlar bildirirlər ki, Tehran vaxt qazanmaq və qüvvələrini bərpa etmək üçün bu 60 günlük fasilədən istifadə edəcək. Amma ABŞ-ın mövqeyi də ortadadır. Vaşinqtonla razılığa gəlinməsə, Tehranı həm bombalanma, həm də ikinci dərəcəli tariflər gözləyir. NBC telekanalı ABŞ prezidentinin sözlərindən sitat gətirib: “Əgər onlar razılığa gəlməsələr, bombardman olacaq. Daha əvvəl görmədikləri kimi bombardman olacaq”.

İran tam nüvəsizləşmənin əleyhinədir

İranın isə bu danışıqlardan istifadə edərək sanksiyaları yumşaltmağa çalışdığı bildirilir. Bunun müqabilində nüvə proqramını məhdudlaşdırması qaçılmazdır. Maskat görüşü nüvə məsələsində dönüş nöqtəsi kimi xarakterizə olunsa da, Tehran Trampın tələb etdiyi kimi İranın nüvə proqramının tam ləğvinə hazır olmadığını bildirir. İran rəhbərliyi bəyan edib ki, ölkənin zənginləşdirilmiş uran ehtiyatları atom bombası yaratmaq üçün kifayətdir - Tehran bəyan edib ki, danışıqlar birbaşa olmasa da ciddi niyyətlə aparılır. Bundan əvvəl İranın ali dini liderinin siyasi məsələlər üzrə müşaviri Əli Şamxani Tehranın ABŞ-la potensial razılaşma üçün praktiki təkliflərinin olduğunu qeyd etmişdi. Şamxani bildirmişdi ki, “Vaşinqton səmimi niyyət və real siyasi iradə nümayiş etdirsə, razılaşmaya gedən yol asan olacaq”.

Xarici işlər nazirinin müavini Məcid Taxt-Rəvəngi İranın diktə deyil, qarşılıqlı hörmət əsasında dialoqa inandığını vurğulayıb. O əlavə edib ki, regional əməkdaşlıq Yaxın Şərqdəki problemlərin həllinin açarıdır.

İkinci raund harada olacaq?

Qeyd edək ki, hər iki tərəf danışıqların ikinci raundunun keçirilməsi ilə bağlı razılıq əldə etsə də, məkanla bağlı ziddiyyətli xəbərlər yayılmaqdadır. Belə ki, birinci görüşdən sonra ikinci mərhələnin aprelin 19-da Maskatda baş tutacağını hər iki tərəfin təsdiqlədiyi bildirilmişdi. Hətta İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçi ölkənin dövlət televiziya və radio şirkətinə müsahibəsində bildirmişdi ki, İran və ABŞ nümayəndə heyətləri tezliklə razılığa gəlməyə can atırlar və “danışıqlar naminə danışıqlar aparmaq istəmirlər”.

“Axios” mənbələri isə görüşün ikinci raundunun Romada keçiriləcəyini yazıb - Mənbənin “Axios”a verdiyi məlumata görə, Tramp administrasiyası birinci raunddan məmnun qaldığını bildirib. ABŞ Romada birbaşa danışıqların aparılmasını istəyir. Nəşr Vitkoffun görüşdən sonra Trampa İranla danışıqların aparılmasını dəstəkləyən Fars körfəzi ölkələrinin nümayəndələri ilə də danışdığını bildirdiyini yazıb.

S.İSMAYILZADƏ

Paylaş:

Baxılıb: 301 dəfə