Daha sağlam kreditləşmə naminə...

Bakı:

18°C

72%

9m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / İqtisadiyyat / Daha sağlam kreditləşmə naminə...

Daha sağlam kreditləşmə naminə...

09.08.2025 [10:52]

Mərkəzi Bank kredit kartları üzrə borclanma qaydalarını dəyişib

Mərkəzi Bank (MB) istehlak kredit kartları üzrə borclanmailə bağlı tənzimləyici çərçivəni dəyişib. MB-nın yaydığıaçıqlamada bildirilir ki, kredit kartları və ya kredit xətləri üzrəborclanmanın daha məsuliyyətli və sağlam aparılması üçüntənzimləyici çərçivənin gücləndirilməsinə ehtiyac var. Belə ki, son dövrlərdə istehlak krediti seqmentində kredit kartlarınınyüksək artım dinamikası müşahidə edilməkdədir. Bu tendensiyaəhalinin sərəncamında olan gəlirlərində müsbət artım fonundabaş versə də, borc yükünün sərəncamda qalan gəlirlərdəkipayında da artım müşayiət olunur. Bu isə əhalinin izafiborclanmasına gətirib çıxarır. Bu halların qarşısını almaq vəbank sisteminin kapital dayanıqlığının təmin etmək məqsədilətənzimləyici çərçivənin tətbiqi zəruridir.

Aylıq gəlirin 5 mislindən çox əldə etmək olmayacaq

Dəyişikliklərə əsasən, borcalanın kredit kartı məbləği onunxalis vergiləri ödədikdən sonra yerdə qalan gəlirinin maksimum 5 misli ilə məhdudlaşdırılacaq.

Bununla yanaşı, dəyişiklərə əsasən nağd vəsaitlərlə, habeləbank və qiymətli metallarla təmin edilmiş kredit xətləriborcalanın xalis vergidən sonrakı gəlirinin 5 misli normativininhesablanmasından istisna edilir. Yeni tələbə əsasən bu limitdənartıq olan istehlak kredit xətlərinin məcmu miqdarı bankıntutulmalardan sonra I dərəcəli kapitalının 1 faizdən artıqolmamalıdır. Yəni, əgər vətəndaşın xalis gəliri aylıq 1000 manatdırsa onun kredit xətti, yəni bankdan aldığı kart xətti üzrəkreditinin məbləği 5 min manatdan çox ola bilməz. Əgər, vətəndaşın digər bank kreditləri üzrə borc öhdəlikləri varsa, buzaman yeni kredit borclanması zamanı həmin məbləğlər nəzərəalınacaq və limitə uyğun kredit veriləcək.

Mövzunu şərh edən Milli Məclisin deputatı, iqtisadçı VüqarBayramovun sözlərinə görə, son dövrlər istehlak kreditləri üzrəgecikmələrin baş verməsi ümumilikdə bank sektorundanarahatlıq doğuran hallardan biri kimi daha çox ön plana çıxıb. Kredit yubanmaların səbəblərindən biri kimi kartlardamüştərinin ödəmə qabiliyyətinə uyğun olmayan kreditxəttlərinin açılması və eləcə də gecikmələr üçün izah ediləbilməyən yüksək cərimə faizlərinin hesablanmasıdır. Ölkəmizdəvaxtı keçmiş kreditlərin məbləği ilin əvvəlinə 475 milyon manatidisə, bu göstərici ilin yarısında 527 milyon manatadək yüksəlib. Yəni, bu ilin ilk yarısında problemli kreditlərin həcmi 10 faizdənçox artıb. Həmin dövrdə ümumi kredit portfeli 24 milyard 890 milyon manatdan 25 milyard 991 milyon manatadək yüksəlib. Bu o deməkdir ki, həmin müddətdə kredit portfeli cəmi 4,4 faizartıb. Bu həm də o deməkdir ki, problemli kreditlərin həcmi ümumi kredit portfeli ilə müqayisədə 2 dəfə bənd daha çoxartıb. Bu isə bank sektoru üçün heç də yaxşı dinamika hesaboluna bilməz. Bir tərəfdən də, əhalinin borc yükününsərəncamda qalan gəlirdə payının artıması müşahidə olunurdu. Ona görə də, mövcud situasiyalar fonunda kredit xəttlərininaçılması üçün yeni meyarların müəyyənləşdirilməsinə ehtiyacvar idi.

dəniş məsuliyyəti artacaq

Millət vəkili hesab edir ki, Mərkəzi Bankın digər qaydası overdraft limitlərin (bank tərəfindən müştərinin hesabınamüəyyən məbləğdə əlavə vəsait istifadəsinə icazə verilməsi) kredit xətləri anlayışına daxil edilərək istehlak kredit kartlarıüzrə kreditə konvertasiya əmsalının 40 faiz müəyyən edilməsiilə bağlıdır. Bu isə istehlak kredit xətlərinin balansdankənarhesablarda olduğu müddətdə həmin xətlər üzrə 100 faiz riskdərəcəsinin tətbiq edilməsi deməkdir. Overdraft xidmətə görə, kart sahibi hesabında olan puldan daha çox pul xərcləyə bilər. Bütövlükdə, vəsaitə ehtiyacı olan borcalan tərəfindən istifadəedilə bilən kreditdir. Nəzərə almaq lazımdır ki, bir sıra banklaroverdraft xidmətindən istifadə edərək yüksək faizlər ilə bəzi kartsahibləri üçün izafi maliyyə yükü yaradır. Bu baxımdan, buistiqamətdə təkmilləşdirmələrin davam etməsinə ehtiyac var idiki, MB bu istiqamətdə də müvafiq addımlar atır.

Beləliklə, Mərkəzi Bankın təsdiqlədiyi yeni qaydalarınqüvvəyə minməsi sayəsində əhalinin istehlak kredit kartları üzrəborlanma imkanlarını daha dəqiq müəyyən etməklə, borcalanların real ödəmə qabiliyyətini və banklar tərəfindənrisklərin daha erkən mərhələdə tanınaraq minimallaşdırmaimkanını təmin edəcək.

kredit bazarında gecikmələrin tənzimlənməsi baxımdanmühüm qərar kimi səciyyələndirmək olar. Bu, bank sistemindəkredit intizamının və ödənişlər üzrə məsuliyyətin artmasına, eləcə də vətəndaşların izafi borclanmasını azalmasına səbəbolacaq.

E.CƏFƏRLİ

Paylaş:

Baxılıb: 189 dəfə