Kosmosda iki qara dəliyin nəhəng birləşməsi qeydə alınıb
14.07.2025 [15:40]
Lazer İnterferometr Qravitasiya-Dalğa Rəsədxanası (LIGO) layihəsində iştirak edən beynəlxalq alimlər qrupu Yerdən 10 milyard işıq ili uzaqlıqda, kosmosda iki qara dəliyin indiyə qədər ən böyük birləşməsini qeydə alıb. AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə Britaniyanın “The Guardian” qəzeti alimlərə istinadla məlumat yayıb.
Kardiff Universitetinin Qravitasiya Tədqiqatları İnstitutunun rəhbəri və layihənin iştirakçısı Mark Hannam qəzetə müsahibəsində bildirib: “Bunlar Kainatda müşahidə edə biləcəyimiz ən güclü, lakin siqnallar Yerə çatdıqda, alimlərin ölçə biləcəyi ən zəif hadisələrdir”.
Birləşmə prosesi ultra həssas qravitasiya dalğası detektorları sayəsində aşkar edilib. Hannamın fikrincə, hər iki qara dəliyin kütlələri etibarlı şəkildə qeydə alına bilənlər arasında ən ağırı idi: onlardan birincisi Günəşdən 103 dəfə, ikincisi isə 137 dəfə ağırdır. Eyni zamanda, hər iki dəlik bir-birinin ətrafında uzun müddət Yerin Günəş ətrafında fırlanmasından 400 min dəfə daha sürətlə hərəkət edib. Bu, nəzəri olaraq, belə kosmik obyektlər üçün maksimum sürət həddidir.
Alimlər belə böyük kütləni və digər anomal parametrləri onunla izah edirlər ki, bu kosmik cisimlər həm də daha kiçik qara dəliklərin birləşməsinin nəticəsidir.
Mark Hannam bildirib ki, alimlər gələcəkdə onların aşkarlanması üçün elmi-texniki bazanın inkişafına arxalanaraq daha böyük qara dəliklərin birləşməsini gözləyirlər. 1990-cı illərə qədər qara dəlikləri yalnız elektromaqnit şüalanma parametrlərini qeyd etməklə müşahidə etmək mümkün idi, sonra qravitasiya dalğalarının qeydə alınması üçün yeni texnologiya alimlərin imkanlarını xeyli genişləndirdi. Yaxın 10-15 il ərzində dünya rəsədxanalarında yeni avadanlıqların tətbiqi gözləmədiyimiz sürprizlər verə bilər.
LIGO layihəsinin həyata keçirilməsinə 1992-ci ildə başlanılıb, Beynəlxalq Rəsədxana Birliyi ABŞ, Böyük Britaniya, Rusiya, Almaniya, Kanada, İsrail, Çin, Hindistan və Braziliya da daxil olmaqla 20-dən çox ölkədən 40-a yaxın tədqiqat institutunu və 1,5 min alimi birləşdirir. Layihənin əsas məqsədi kosmik mənşəli qravitasiya dalğalarının eksperimental aşkarlanmasıdır.
Xəbər lenti
Hamısına bax
Sosial
30 Oktyabr 00:16
İqtisadiyyat
29 Oktyabr 23:36
Dünya
29 Oktyabr 23:18
İqtisadiyyat
29 Oktyabr 22:38
Dünya
29 Oktyabr 22:16
İdman
29 Oktyabr 21:42
Dünya
29 Oktyabr 21:30
Sosial
29 Oktyabr 21:18
Sosial
29 Oktyabr 20:51
İdman
29 Oktyabr 20:33
Maraqlı
29 Oktyabr 20:16
YAP xəbərləri
29 Oktyabr 20:10
Dünya
29 Oktyabr 19:50
İqtisadiyyat
29 Oktyabr 19:32
Maraqlı
29 Oktyabr 19:15
Gündəm
29 Oktyabr 19:13
YAP xəbərləri
29 Oktyabr 19:00
YAP xəbərləri
29 Oktyabr 18:09
Dünya
29 Oktyabr 17:32
Maraqlı
29 Oktyabr 16:58
Gündəm
29 Oktyabr 16:56
Sosial
29 Oktyabr 16:50
Dünya
29 Oktyabr 16:24
YAP xəbərləri
29 Oktyabr 16:03
Dünya
29 Oktyabr 15:42
Dünya
29 Oktyabr 15:19
YAP xəbərləri
29 Oktyabr 15:07
Dünya
29 Oktyabr 14:55
YAP xəbərləri
29 Oktyabr 14:45
Sosial
29 Oktyabr 14:43
Dünya
29 Oktyabr 14:20
YAP xəbərləri
29 Oktyabr 14:01
Sosial
29 Oktyabr 13:58
Gündəm
29 Oktyabr 13:57
Xəbər lenti
29 Oktyabr 13:55
Sosial
29 Oktyabr 13:53
Dünya
29 Oktyabr 13:51
Dünya
29 Oktyabr 13:49
Dünya
29 Oktyabr 13:25
YAP xəbərləri
29 Oktyabr 13:08
Sosial
29 Oktyabr 13:03
Dünya
29 Oktyabr 12:51
Dünya
29 Oktyabr 12:30
Maraqlı
29 Oktyabr 12:17
Siyasət
29 Oktyabr 11:47
Siyasət
29 Oktyabr 11:45
Siyasət
29 Oktyabr 11:26
Siyasət
29 Oktyabr 11:19
Sosial
29 Oktyabr 11:15
Hadisə
29 Oktyabr 11:14
İqtisadiyyat
29 Oktyabr 11:13
İqtisadiyyat
29 Oktyabr 11:12
Siyasət
29 Oktyabr 10:58
İqtisadiyyat
29 Oktyabr 10:32
Siyasət
29 Oktyabr 10:14
Ədəbiyyat
29 Oktyabr 09:51
Siyasət
29 Oktyabr 09:38
Analitik
29 Oktyabr 09:17
Analitik
29 Oktyabr 09:14
Analitik
29 Oktyabr 09:13
Sosial
29 Oktyabr 08:56
MEDİA
29 Oktyabr 08:31
Sosial
29 Oktyabr 08:11
Sosial
29 Oktyabr 08:11
Sosial
29 Oktyabr 08:09
Sosial
29 Oktyabr 07:47
Dünya
28 Oktyabr 23:41
Siyasət
28 Oktyabr 23:20
Dünya
28 Oktyabr 22:41
İqtisadiyyat
28 Oktyabr 22:30
