ABŞ Yaxın Şərq siyasəti ilə bağlı diplomatik fəallığını artırıb

Bakı:

15°C

82%

9m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Dünya / ABŞ Yaxın Şərq siyasəti ilə bağlı diplomatik fəallığını artırıb

ABŞ Yaxın Şərq siyasəti ilə bağlı diplomatik fəallığını artırıb

24.04.2009 [15:28]

Geosiyasi və strateji baxımdan ABŞ-ın milli-həyatı maraqları üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən Yaxın Şərqdə sabitliyin bərqərar olması əvvəlkitək rəsmi Vaşinqton üçün prioritet xarakter daşıyır. Zəngin enerji resurslarına malik bu ziddiyyətli bölgədə sabitliyin bərqərar olması üçün ərəb-İsrail münaqişəsinin, ilk növbədə Fələstin probleminin həll edilməsi mühüm amillərdən biridir. Bu istiqamətdə rəsmi Vaşinqton siyasi-diplomatik fəallığını regionda xeyli dərəcədə artırıb. Prezident Barak Obamanın bu yaxınlarda Türkiyə və İraqa etdiyi səfərlərdən sonra bu diplomatik fəallıq daha intensiv xarakter alıb. Belə ki, prezidentin Yaxın Şərq məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi diplomat Corc Mitçell bu yaxınlarda növbəti dəfə bölgədə işgüzar səfərdə olub. Səfər zamanı C.Mitçell Fələstin muxtar qurumunun rəhbəri Mahmud Abbas, baş nazir Salam Fəyyad və İsrailin yeni təşkil edilmiş hökumətinin əsas üzvləri - baş nazir B.Netanyahu və xarici işlər naziri A.Livermanla qarşılıqlı maraq doğuran bir sıra görüşlər keçirib.
Ən əsası odur ki, uzun illərdən bər i davam edən münaqişənin tez bir zamanda dinc yolla nizamlanması və bölgədə möhkəm sülhün bərqərar olması üçün B.Obama hökuməti müstəqil Fələstin dölətinin təşəkkül tapması ideyasını ən vacib amillərdən biri kimi ortaya qoyub. Qeyd edək ki, hələ eks-prezident C.Buş hökuməti dönəmində 2007-ci ilin noyabrında Annapolis konfransı zamanı ortaya çıxmış bu ideyanı Ağ Evin indiki rəhbərliyi strateji kurs kimi qəbul edərək davam etdirmək niyyətindədir. Prezident B.Obama bu günlərdə Ağ Evdə İordaniya kralı II Abdulla ilə keçirdiyi görüşdə bir daha bəyan edib ki, Yaxın Şərqdə möhkəm sülhə nail olmaq üçün müstəqil Fələstin dövlətinin yaranması qaçılmazdır. Regionda dalana dirənən sülh prosesini yenidən canlandırmaq və onu davamlı etmək məqsədilə ABŞ prezidenti İsrail, Fələstin və Misir liderlərini yaxın zamanlarda Vaşinqtona dəvət etmək və onlarla təkbətək görüşmək niyyətindədir. Eyni zamanda, B.Obama sülh prosesinə başlamaq üçün hazırlıq mərhələsi kimi İsrailin yeni hökumətinə əlavə vaxtın verilməsi zərurətini də vurğulayıb. Məlum olduğu kimi, İsrailin yeni hökuməti keçmiş hökumətdən fərqli olaraq müstəqil Fələstin dövləti qurulması ideyasına və bu istiqamətdə sülh prosesinin aparılmasına münasibətdə bir qədər ehtiyatlı mövqe tutur. Bu məsələyə münasibətdə, ümumiyyətlə, yeni koalision hökumətin tərkibində vahid mövqe yoxdur. Baş nazir B.Netanyahu isə Qəzzə sektorunun ardınca, radikal-ekstremist təmayüllü “Həmas” təşkilatının İordan çayının Qərb sahilindəki Fələstin ərazilərini də öz nəzarəti altına alacağı ehtimalından daha çox ehtiyat edir. Belə olan halda, İsrail çox ciddi problemlərlə üzləşə bilər.
Lakin siyasi müşahidəçilərin fikrincə, bütün maneələrə baxmayaraq, sonda məhz ABŞ-ın təsiri altında İsrail hökuməti fələstinlilərlə sülh prosesi ilə bağlı siyasi dialoqu əvvəllər əldə edilmiş qarşılıqlı razılaşmalar çərçivəsində davam etdirməyə razı olacaq. Bunu hər şeydən öncə Vaşinqtonun mənafeyi tələb edir. Şübhəsiz ki, danışıqların gedişində İsrailin təhlükəsizliyi və maraqları da ön planda olacaq. Qeyd edək ki, müstəqil Fələstin dövlətinin yaranması ideyasına rəsmi Vaşinqton tərəfindən ən yüksək səviyyədə verilən dəstək heç də təsadüfi deyil. Vaşinqtondakı bir çox ekspertlərin, strateqlərin rəyinə görə, indiki şəraitdə bu ideyanın aktual bir məsələ kimi siyasi gündəmdə olması və gələcəkdə gerçəkləşməsi Yaxın və Orta Şərqdə, bütövlükdə müsəlman aləmində ABŞ-ın siyasi imicinə münasibətdə müsbət dəyişikliklərin baş verməsində və mövqeyinin möhkəmlənməsində, eyni zamanda B.Obamanın şəxsiyyətinə rəğbətin və ona olan ümidlərin daha da artmasında mühüm rol oynaya bilər. Eyni zamanda, bu vacib ideya ilə bağlı Vaşinqtonun formalaşdırdığı və həyata keçirdiyi siyasi kurs durğunluğun və müxtəlif münaqişələrin hökm sürdüyü bu regionda tədricən sabitliyin bərqərar olmasına və ilkin dəyişikliklərin başlanmasına səbəb ola bilər. Bu prosesin gerçəkləşməsi nəinki Fələstin üçün, o cümlədən, qonşuluqda yerləşən Livan və bölgənin digər dövlətləri üçün də önəmli ola bilər. Bu baxımdan, Livanda iyun ayında keçiriləcək növbəti parlament seçkiləri ilə əlaqədar məsələ Ağ Evin diqqət mərkəzindədir. Bir sözlə, regionda gedən siyasi prosesləri yaxın gələcəkdə ciddi sınaqlar gözləyir.
Elxan RZAYEV

Paylaş:

Baxılıb: 1367 dəfə