Türkiyə ilə rəqabət, yoxsa Amerika əleyhinə demarş?

Bakı:

19°C

88%

9m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Siyasət / Türkiyə ilə rəqabət, yoxsa Amerika əleyhinə demarş?

Türkiyə ilə rəqabət, yoxsa Amerika əleyhinə demarş?

06.04.2022 [10:23]

Ərəb Liqası Rusiya və Ukrayna arasında vasitəçi olmaq istəyir

Əlcəzair, Misir, İordaniya, İraq, BƏƏ və Sudanın xarici işlər nazirləri və Ərəb Dövlətləri Liqasının (ƏDL) baş katibinin daxil olduğu ərəb nümayəndə heyəti bu yaxınlarda Moskvada səfərdə olub. Misirin xarici işlər naziri Sameh Şükri rusiyalı həmkarı ilə keçirdiyi mətbuat konfransında ƏDL ölkələrinin Rusiya və Ukrayna arasında sülh danışıqlarında vasitəçilik etməyə hazır olduqlarını bildirib.

Nazir qeyd edib ki, Ərəb Liqası müharibə zonasında humanitar vəziyyətin pisləşməsindən, eləcə də vəziyyətin bütün dünyada iqtisadiyyatın bütün sahələrinə, o cümlədən enerji və ərzaq təhlükəsizliyinə mənfi təsirindən narahatdır.

Taleh AĞAVERDİYEV

Hələ səfərdən əvvəl “Əl-Ərəbiyyə” telekanalı Misirin ərəb ölkələri ilə birlikdə Rusiya və Ukrayna nümayəndə heyətlərini qəbul etmək fürsəti axtardığını bildirmişdi. Qeyd edilirdi ki, Moskvadan sonra ərəb nümayəndə heyəti Ukrayna tərəfi ilə görüşmək üçün Varşavaya gedəcək.

İlk baxışdan bu təklif təəccüblü deyil, münaqişə başlayandan bəri bir sıra ölkələr Rusiya və Ukrayna arasında sülh danışıqlarında vasitəçi olmağı təklif ediblər. Bu cür təşəbbüslər humanist olmasa belə, ən azı materialist məqsədlər güdür. Ancaq Türkiyənin artıq vasitəçilik funksiyasına kifayət qədər uğurla başlaması fonunda belə bir təklifin irəli sürülməsi müəyyən fikirlər doğurur.

Bir tərəfdən burada uzun müddət davam edən qarşıdurmanın əks-sədasını görmək olar. Son vaxtlara qədər Türkiyənin ərəb dünyası ilə çətin münasibətləri olub ki, bu da həm müəyyən tarixi səbəblərlə, həm də Yaxın Şərqdə siyasi maraqların toqquşması ilə əsaslandırılır. Türkiyə ilə Ərəb Liqası arasında münasibətlər son on ildə xüsusilə gərgin olub, çünki ölkələr regional münaqişələrin əks tərəflərində yer alırdılar. ƏDL-ın bəzi üzvləri həm də Türkiyənin ərəb ölkələrində artan populyarlığından narahatdırlar.

Ötən ilin sonunda Türkiyənin ərəb ölkələri ilə münasibətlərində istiləşmə müşahidə olundu. Əbu-Dabinin vəliəhd şahzadəsi və BƏƏ-nin faktiki hökmdarı Şeyx Məhəmməd bin Zayed Əl Nəhyanın Ankaraya səfərindən sonra Yaxın Şərqin iki əsas oyunçusunun ölkələrinin arasında təxminən 10 il davam edən soyuq müharibəyə rəsmən son qoyulduğu hesab edilir. Lakin bu o demək deyil ki, Türkiyə ilə ərəb ölkələri arasında gərginlik və rəqabət tamamilə səngiyib. Üstəlik, bu ilin martında İsrail prezidentinin 2008-ci ildən bəri ilk dəfə Türkiyəyə səfəri baş tutub ki, bu da uzun illər davam edən durğunluqdan sonra ikitərəfli münasibətlərin istiləşməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ərəb Liqasının İsraillə münasibətləri isə, yumşaq desək, o qədər də yaxşı deyil.

Digər tərəfdən, Rusiyaya qarşı sanksiyaların tətbiqindən sonra enerji bazarında mövcud vəziyyəti nəzərə alaraq, Fars körfəzi ölkələrinin rolu xeyli artıb. OPEK-in genişlənməsi və Rusiyanın ona qoşulmasından sonra “qara qızıl” hasilatının artım dinamikası xaotikliyi dayandırdı və bu, qiymətlərin artmasına səbəb oldu. Bu, ABŞ-a sərf etmir, çünki özlərini məhdudlaşdırmağa adət etməyən amerikalılar son vaxtlar kəskin bahalaşan qiymətləri sabitləşdirə bilməyən hökumətə qarşı açıq şəkildə etiraz edirlər. Prezident Co Bayden avtomobil yanacağının daxili qiymətlərinin sabitləşdirilməsinin vacibliyini yaxşı anlayır və neft hasilatını artırmaq üçün ərəb ölkələrinə təzyiq göstərməyə çalışır. Lakin indi OPEC+-da tamamilə fərqli qaydalar formalaşıb və Fars körfəzi dövlətlərinin əvvəlki itaətkar liderləri indi Baydenin “tələblərinə” məhəl qoymur və onun telefon zənglərinə cavab vermirlər. Ona görə də həm ərəb nümayəndə heyətinin Moskvaya səfəri, həm də bu təşəbbüs ABŞ-a qarşı növbəti demarş növü kimi qiymətləndirilə bilər. Qeyd edək ki, hazırda Rusiyaya qarşı sanksiyalara ƏDL-in heç bir dövləti qoşulmayıb.

Buna baxmayaraq, Rusiyanın bir vasitəçi kimi Türkiyədən kifayət qədər razı olduğu açıq-aydın görünür. Rusiya tərəfi dəfələrlə qeyd edib ki, İstanbul görüşü zamanı Ukrayna ilə danışıqlarda mühüm irəliləyiş əldə etmək mümkün olub, Türkiyənin və müstəqil siyasət aparmağa qadir olan azsaylı siyasətçilərdən biri kimi, Ərdoğanın özünün də rolunu vurğulayıb. Putinin isə ərəb nümayəndə heyəti ilə əlaqə saxlamaqdan imtina etməsi və görüşlərin yalnız XİN xətti ilə keçirilməsi faktı isə bir daha göstərir ki, Rusiya Ərəb Liqasının vasitəçiliyində maraqlı deyil.

Paylaş:

Baxılıb: 828 dəfə