2022-də 23-cü baş nazir
13.04.2022 [09:47]
Pakistandakı hakimiyyət dəyişikliyi regional geosiyasətə necə təsir göstərəcək?
Bəşəriyyət 2022-ci ilə sülh, sabitlik, rifah və təhlükəsizlik ümidi - arzusu ilə daxil olsa da, indiyə qədər müxtəlif ölkələrdə və regionlarda baş verən hadisələr ciddi narahatlığa, gərginliyə və qeyri-müəyyənliyə səbəb olub. Şübhəsiz ki, bu səpkidə ilk sırada Rusiya-Ukrayna müharibəsi gəlir. Bununla yanaşı, beynəlxalq münasibətlər sistemində mühüm təsir imkanlarına malik olan bəzi ölkələrdə meydana çıxan siyasi xaos da diqqətlə izlənilir. Qaynar siyasi proseslərin yaşandığı Pakistan da bu baxımdan istisna deyil.
Bəllidir ki, bir müddət əvvəl Pakistan Milli Assambleyası baş nazir İmran Xana etimadsızlıq göstərdi, nəticədə hökumət istefaya göndərildi. Hökumət başçısı vəzifəsinə yeganə namizəd Şahbaz Şərif 174 deputatın səsi əsasında Pakistanın baş naziri seçildi. Pakistanın siyasi həyatında baş verən bu dəyişikliyin nədən qaynaqlandığı və regional geosiyasətə necə təsir göstərəcəyi maraq doğuran məsələlər sırasındadır.
Siyasi şərhçilər bu prosesdə ABŞ izi axtarırlar. Vurğulanır ki, İmran Xana etimadsızlıq ssenarisi okeanın o tayında hazırlanıb. Elə İmran Xan da baş verənlərə görə ABŞ-ı ittiham etmişdi. Səsləndirdiyi fikirlərin məğzini “Vaşinqton məni devirmək istəyir” təşkil edirdi. O iddia etmişdi ki, Pakistanın ABŞ-dakı səfirinə “İmran Xan gedərsə, Pakistan əfv ediləcək, əks təqdirdə, nəticələri ağır olacaq” cümləsinin əks olunduğu məktub verilib.
Avrasiyada geosiyasi qarşıdurmanın pik həddə çatdığı şəraitdə ABŞ-ın bu həmləsi təsadüfi xarakter daşımır:
- İlk növbədə, yenidən yüksəlişə keçmək istəyən, aparıcı güc mərkəzləri arasında yer almağa çalışan Pakistanın müstəqil siyasət yürütməsi çoxqütblü beynəlxalq nizamın yaranması tərəfdarı olmayan ABŞ tərəfindən müsbət qarşılanmadı. Vaşinqton müxtəlif vasitələrlə bu ölkəyə təzyiq göstərməyə çalışsa da, İmran Xan Pakistanın öz prinsipial mövqeyindən bir addım da geri çəkilməyəcəyini bəyan etdi. İstanbul-Tehran-İslamabad dəmir yolunun açılmasında fəallıq nümayiş etdirməsi, Birləşmiş Ştatlara Əfqanıstanda əməliyyat keçirməsi üçün öz ərazisindən istifadəyə icazə verməməsi və digər bir sıra amillər İmran Xanın Ağ Evin “qara siyahı”sına düşməsinə səbəb oldu. Beləliklə, Vaşinqton-İslamabad geosiyasi xəttində gərginlik Ağ Evi “B” planını həyata keçirmək üçün səfərbər etdi;
- İkincisi, daha bir məqsəd Moskvanın geosiyasi ətrafının təmizlənməsi - müttəfiqlərinin neytrallaşdırılmasıdır. Məlumdur ki, Pakistan xarici siyasət kursunda digər bir sıra güc mərkəzləri ilə yanaşı, Rusiya ilə də münasibətlərin inkişaf etdirilməsi kursunu seçmişdi. Rusiya-Ukrayna müharibəsinin başladığı 24 fevralda İmran Xanın Moskvaya getməsi Qərb mətbuatında ciddi tənqid edilmişdi. Vurğulanmışdı ki, Ağ Ev avropalı müttəfiqləri ilə ortaq mövqedən çıxış edərək İslamabadın Moskva ilə yaxınlığını bağışlamayacaq. Görünən odur ki, Vaşinqton regionda geosiyasi ətrafını möhkəmləndirmək üçün Pakistanda hakimiyyət dəyişikliyi ssenarisi hazırladı və tətbiq etdi;
- Üçüncü məqam Birləşmiş Ştatların Asiyada mövqelərin möhkəmləndirilməsi planı ilə əlaqədardır. Məlumdur ki, ABŞ Əfqanıstandan çıxmaq qərarının icrasına başlayarkən paralel olaraq Talibanın önünü açdı. Yəni hərbi-siyasi nəzarət Vaşinqtonun kontrolunda Talibana verildi. Bu addım, eyni zamanda, Çinin sərhədlərində yeni regional gərginlik mənbəyinin yaradılması demək idi. Bu, həm də “Bir kəmər, bir yol” layihəsinin quru dəhlizlərində potensial risk toxumlarının səpilməsi üçün edildi. Digər amil - Pakistan Taliban üzərində mühüm təsir mexanizmlərinə malikdir. Birləşmiş Ştatların yanaşmasına görə, İslamabadın Vaşinqtonla paralel hərəkət etməli, Ağ Evin geosiyasi istəklərini - təkliflərini geri çevirməməlidir. İmran Xan isə ABŞ-ın bu mövqeyini bölüşmədiyinə görə hədəfə çevrildi. Ona görə də Vaşinqton planlarının qarşısını kəsən siyasi fiquru zərərsizləşdirmək yolu seçdi.
Təbii ki, bu ölkədə baş vermiş dəyişiklik regional geosiyasətə ciddi təsir göstərə bilər. Bu, daha çox 4 amildən asılı olacaq:
- Pakistanın strateji seçimlərindən;
- Rusiya-Ukrayna müharibəsindən sonra yaranmış situasiyadan;
- Çinin geoiqtisadi fəallığından;
- Nəhayət, Vaşinqton-İslamabad geosiyasi xəttində təmaslardan.
Nurlan QƏLƏNDƏRLİ
Xəbər lenti
Hamısına bax
Dünya
29 Oktyabr 12:51
Dünya
29 Oktyabr 12:30
Maraqlı
29 Oktyabr 12:17
Siyasət
29 Oktyabr 11:47
Siyasət
29 Oktyabr 11:45
Siyasət
29 Oktyabr 11:26
Siyasət
29 Oktyabr 11:19
Sosial
29 Oktyabr 11:15
Hadisə
29 Oktyabr 11:14
İqtisadiyyat
29 Oktyabr 11:13
İqtisadiyyat
29 Oktyabr 11:12
Siyasət
29 Oktyabr 10:58
İqtisadiyyat
29 Oktyabr 10:32
Siyasət
29 Oktyabr 10:14
Ədəbiyyat
29 Oktyabr 09:51
Siyasət
29 Oktyabr 09:38
Analitik
29 Oktyabr 09:17
Analitik
29 Oktyabr 09:14
Sosial
29 Oktyabr 08:56
MEDİA
29 Oktyabr 08:31
Sosial
29 Oktyabr 08:11
Sosial
29 Oktyabr 08:11
Sosial
29 Oktyabr 08:09
Sosial
29 Oktyabr 07:47
Dünya
28 Oktyabr 23:41
Siyasət
28 Oktyabr 23:20
Dünya
28 Oktyabr 22:41
İqtisadiyyat
28 Oktyabr 22:30
Siyasət
28 Oktyabr 22:26
Sosial
28 Oktyabr 22:18
YAP xəbərləri
28 Oktyabr 22:09
Dünya
28 Oktyabr 21:55
İdman
28 Oktyabr 21:27
Sosial
28 Oktyabr 21:15
Dünya
28 Oktyabr 20:46
İqtisadiyyat
28 Oktyabr 20:34
İqtisadiyyat
28 Oktyabr 20:18
Dünya
28 Oktyabr 19:51
Dünya
28 Oktyabr 19:23
Gündəm
28 Oktyabr 19:20
Gündəm
28 Oktyabr 19:19
Dünya
28 Oktyabr 19:10
Gündəm
28 Oktyabr 19:05
Gündəm
28 Oktyabr 18:43
Hadisə
28 Oktyabr 18:37
Siyasət
28 Oktyabr 18:24
Siyasət
28 Oktyabr 17:49
Siyasət
28 Oktyabr 17:48
Siyasət
28 Oktyabr 17:48
YAP xəbərləri
28 Oktyabr 17:29
Sosial
28 Oktyabr 17:23
YAP xəbərləri
28 Oktyabr 17:13
Sosial
28 Oktyabr 17:11
Gündəm
28 Oktyabr 16:52
Dünya
28 Oktyabr 16:25
Siyasət
28 Oktyabr 16:24
Siyasət
28 Oktyabr 16:23
Gündəm
28 Oktyabr 15:54
Gündəm
28 Oktyabr 15:53
Gündəm
28 Oktyabr 15:52
Dünya
28 Oktyabr 15:45
YAP xəbərləri
28 Oktyabr 15:29
YAP xəbərləri
28 Oktyabr 15:28
Gündəm
28 Oktyabr 15:23
İqtisadiyyat
28 Oktyabr 14:47
YAP xəbərləri
28 Oktyabr 14:45
Mədəniyyət
28 Oktyabr 14:40
Gündəm
28 Oktyabr 14:38
Sosial
28 Oktyabr 14:37
Sosial
28 Oktyabr 14:35
