Uşaqların gec danışmasının səbəbi nədir?

Bakı:

17°C

77%

6m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Xəbər lenti / Uşaqların gec danışmasının səbəbi nədir?

Uşaqların gec danışmasının səbəbi nədir?

22.08.2024 [10:58]

Dil insanın həyatda öz yerini tutmasında, şəxsiyyət kimi formalaşmasında böyük rol oynayır. Nitqin formalaşması körpəlikdən müəyyən səslər çıxarmaq, bir yaşında sadə sözləri tələffüz etmək, yaş yarımdan isə sərbəst cümlə qurmaqla inkişaf edir. Elə buna görə də körpənin dil açması valideynləri tərəfindən böyük bir sevinclə qarşılanır. Lakin araşdırmalar göstərir ki, müasir dövrdə uşaqların dil açması əvvəlki illərə nəzərən daha gec baş verir.

"Nitq qüsürlarının əvvəlki illərə nisbətən daha çox diqqət çəkməsinin ilkin səbəblərindən cəmiyyətimizdə valideynlərimizin mövzu ilə bağlı məlumatlı olması və erkən müdaxilə yolu ilə övladlarına tədris imkanı verərək problemin tez zamanda aradan qaldırması üçün fəaliyyət göstərməyimizdir. Yaranma səbəblərinə gəldikdə isə buna genetik faktorlar, autizm spektr pozuntuları, daun simdromu və s. kimi diaqnozlar, ana bətnində, doğuş zamanı və doğuşdan sonra qazanılmış travmalar, bəzi nevroloji problemlər və artikulyar aparatın düzgün inkişaf etməməsi səbəb ola bilər".
Bu fikirləri "Yeni Azərbaycan" - a açıqlamasında defektoloq-loqoped Elnurə Rzayeva deyib. O, açıqlamasında həmçinin bildirib ki, hal-hazırda valideynləri ən çox narahat edən qüsürlardan biri nitq ləngiməsidir: "Bu, nədir deyə soruşsaq ən anlaşılan forması ilə deyə bilərik ki, uşaqlar öz yaşlarının normativinə cavab vermirlər. Yəni ilk sözlərini deməli olduğu yaşda susur, cümlələr qurmur, irəli dövlərdə şeir və nağıl danışmırlar. Bu diaqnoz adətən tipik uşaqlara həkim mütəxəssislər tərəfindən qoyulur. Yaranma səbəblərinə gəldikdə isə bir çox hallarda uşaqların uzun müddət ekran qarşısında qalmaları, ailədə 2 və daha çox dildə danışılması, valideynlərin işlədiyi üçün uşaqları ilə az vaxt keçirmələri və pedoqoji baxımsızlıqdan lüğət ehtiyatının az olmasını göstərmək olar".

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, uşaq gec dil açan zaman erkən yaşlarında müşahidə olunmasa da müdaxilə gecikəndə irəli yaşlarında psixoloji ləngiməsi də formalaşır. Bunun olmaması üçün erkən aşkarlamaqda valideynlər böyük rol oynayırlar.

Mütəxəssis bildirir ki, nitq ləngiməsinin formalaşmaması, yəni dilin tez açılması üçün valideynlər uşaqlarla daha çox vaxt keçirməli, onlarla böyüklər kimi söhbət etməli, körpəliyindən inkişaf dövrünə uyğun yüksək emosiyalarla rola girərək nağıllar oxumalı, kiçik motorikasını ( əl və barmaqlarını) inkişaf etdirici oyuncaqlarla birlikdə oynamalı, rollu oyunlar oynamalı, hər gün ən az bir yeni söz öyrətməli, o sözü gün ərzində istifadə etməli və ən əsası da uşaqlara özlərini, arzu və istəklərini söyləməyə imkan yaradılmalıdır.

"Əgər imkan varsa özündən ən az bir yaş böyük olan uşaqlarla ünsiyyətə girməlidir. Sözlü nitqi dövründə olmayan uşaqlara da işarə və jestlər vasitəsilə özlərini ifadə etməyə imkan yaradılmalıdır. Çünki bu onları dialoqa girməyə həvəsləndirir. Dialoq vasitəsilə isə uşaqlar öz lüğət ehtiyatlarını sərbəst şəkildə artıra bilirlər".

Havar Şəfiyeva

Paylaş:

Baxılıb: 301 dəfə