Tarixi yurdun əzablı keçmişi və parlaq gələcəyi

Bakı:

17°C

82%

10m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Arxiv / Tarixi yurdun əzablı keçmişi və parlaq gələcəyi

Tarixi yurdun əzablı keçmişi və parlaq gələcəyi

20.10.2025 [23:10]

Zəngilan rayonu Azərbaycanın cənub-qərbində, Qarabağ bölgəsinin ərazisində yerləşir. Rayonun ümumi sahəsi təxminən 707 kvadrat kilometr təşkil edir. Zəngilan Araz çayının sol sahilində, Ermənistan və İranla sərhəddə yerləşir. Coğrafi mövqeyinə görə strateji əhəmiyyətə malikdir. Rayonun ərazisi əsasən dağlıq və dağətəyi relyefə malikdir, zəngin təbiəti, sıx meşələri, faydalı qazıntıları və bərəkətli torpaqları ilə seçilir. Eyni zamanda Zəngilan ərazisindən Araz çayı və digər kiçik çaylar keçir, bu isə kənd təsərrüfatı üçün əlverişli şərait yaradır. Rayonun ərazisində qədim dövrlərdən bəri insan məskən salmışdır. Zəngilanın yaranma tarixi uzun əsrlər əvvələ gedib çıxır. Bu ərazi tarixən Qarabağ xanlığının tərkibində olmuş, sonradan Rusiya imperiyası dövründə Zəngəzur qəzasına daxil edilmişdir. 1930-cu ildə Zəngilan inzibati rayon statusu almışdır. Rayonun mərkəzi olan Zəngilan şəhəri XX əsrin ortalarında formalaşmış və inkişaf etmişdir. Sovet dövründə rayonda kənd təsərrüfatı, xüsusilə üzümçülük, taxılçılıq və heyvandarlıq sahələri geniş inkişaf etmiş, sənaye və infrastruktur obyektləri yaradılmışdır. Rayonun əhalisi əsasən azərbaycanlılardan ibarət olmuş və burada qədimdən etibarən zəngin milli-mədəni irs formalaşmışdır. 1993-cü ilin oktyabr ayında Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Zəngilan rayonu tam şəkildə işğal olundu. Bu zaman rayonun əhalisi kütləvi şəkildə didərgin düşərək Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində məcburi köçkün kimi yaşamağa məcbur oldu. İşğal dövründə rayonda yerləşən yaşayış məntəqələri, tarixi və dini abidələr, məktəblər, mədəniyyət evləri və digər infrastrukturlar tamamilə dağıdıldı və talan edildi. Həmin dövrdə Zəngilanın təbii sərvətləri qanunsuz şəkildə istismar olundu, meşələri qırıldı, qızıl yataqları xarici şirkətlərlə birlikdə qeyri-qanuni şəkildə istifadə edildi. 2020-ci ildə 27 sentyabr tarixindən başlayan Vətən müharibəsi zamanı Azərbaycan Ordusu cəbhənin müxtəlif istiqamətlərində uğurlu hərbi əməliyyatlar həyata keçirdi. 20 oktyabr 2020-ci il tarixində Zəngilan şəhəri və rayonun bir çox kəndləri işğaldan azad olundu. Həmin gün Prezident İlham Əliyev xalqa müraciət edərək bu müjdəni böyük qürurla elan etdi. Zəngilanın azad olunması həm də geosiyasi və strateji baxımdan əhəmiyyətli idi. Çünki bu, həm İranla sərhədin tam nəzarətə götürülməsi, həm də gələcəkdə Naxçıvanla quru bağlantısı yaradılması üçün mühüm addım idi. Azad olunmuş ərazilərdə dərhal bərpa və yenidənqurma işlərinə start verildi. Zəngilan rayonu da bu prosesin əsas hədəflərindən biri oldu. Dövlət tərəfindən “Böyük Qayıdış” proqramı çərçivəsində rayonda infrastruktur quruculuğuna başlandı. Zəngilan şəhəri və kəndləri tamamilə yenidən salınır, yollar çəkilir, su, qaz, işıq xətləri bərpa olunur, məktəblər, xəstəxanalar, mədəniyyət obyektləri inşa edilir. Xüsusilə Ağalı kəndində “ağıllı kənd” layihəsi həyata keçirildi və bu layihə ölkə üzrə ilk belə layihə oldu. Kənddə müasir tələblərə cavab verən evlər, məktəb, tibb məntəqəsi, sosial obyektlər və alternativ enerji mənbələri ilə təchiz olunmuş sistemlər quruldu. Artıq bu kəndə yüzlərlə ailə qayıdıb. Bütün Zəngilan rayonunda bu tip layihələrin mərhələli şəkildə həyata keçirilməsi planlaşdırılır. Dövlətin məqsədi bu torpaqlarda dayanıqlı və təhlükəsiz yaşayış mühiti yaratmaq, keçmiş məcburi köçkünlərin ləyaqətli şəkildə öz yurdlarına qayıtmasını təmin etməkdir. Eyni zamanda işğal zamanı dağıdılmış mədəni irs nümunələrinin bərpası və qorunması istiqamətində də işlər görülür. Zəngilanın azad olunması Azərbaycanın hərbi gücünün, xalqın birliyinin və dövlətin iradəsinin təntənəsi idi. Bu gün Zəngilan sürətlə dirçəlir və yaxın illərdə burada həyat əvvəlkindən də yüksək səviyyədə bərpa olunacaq.

Nicat Quliyev

YAP Laçın rayon təşkilatının məsləhətçisi

Paylaş:

Baxılıb: 161 dəfə