Pensiya sistemində islahatlar aparılacaq

Bakı:

19°C

88%

3m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Arxiv / Pensiya sistemində islahatlar aparılacaq

Pensiya sistemində islahatlar aparılacaq

17.10.2025 [10:35]

Maliyyə Nazirliyi tərəfindən hazırlanan “2026-2029-cu illəri əhatə edən Ortamüddətli Xərclər Çərçivəsi”ndə əksini tapan məqamlardan biri də növbəti illərdə sosial sahədə islahatlarla bağlıdır. Qeyd olunduğuna görə, hazırda ölkə əhalisinin 69,7 faizi əmək qabiliyyətli yaşda (15-65 yaş), 9,1 faizi isə 65 və daha yuxarı yaş qrupuna aiddir və qeyd olunduğu kimi dünya göstəriciləri ilə müqayisədə hazırkı vəziyyət dövlət pensiya sisteminin maliyyə dayanıqlığı baxımından qənaətbəxşdir. Lakin, növbəti bir neçə onilliklərdə ölkə əhalisinin tərkibində yaşlı əhalinin sayının və xüsusi çəkisinin artması dövlət pensiya təminatı sisteminin əsas maliyyə mənbəyi olan məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödəyicilərinin sayının azalmasına, nəticə etibarilə isə onun maliyyə öhdəliklərinin artmasına səbəb ola bilər.

Sosial sığorta prinsipləri gücləndiriləcək

Mövcud demoqrafik meyillərə əsasən, 2024-cü ildə 0,6 faiz olan əhalinin illik artım tempinin BMT-nin “Dünya Əhalisinin Perspektivləri” hesabatına görə 2050-ci ilədək kifayət qədər aşağı enəcəyi gözlənilir. Eyni zamanda, 15-64 yaş aralığında olan əmək qabiliyyətli əhalinin sayının 2030-cu illərin ikinci yarısında maksimum səviyyəyə çatacağı, daha sonra isəazalmağa başlayaraq 2050-ci ildə ümumi əhali strukturunda xüsusi çəkisinin 65,4 faizədək azalacağı proqnozlaşdırılır. Həmçinin, qarşıdakı 4 ildə 65 və daha yuxarı yaşda olan əhali qrupunda artım müşahidə olunacaq. Belə ki, 2024-cü ildə 65 yaşdan yuxarı şəxslərin əhalidə xüsusi çəkisi 9,1 faiz təşkil etdiyi halda, bu göstəricinin 2050-ci ilin sonunadək 18,1 faizə çatacağı gözlənilir.

Bundan əlavə, əhalinin iqtisadi rifah, tibbi xidmət, sosial təminatının yüksəlməsi fonunda əhalinin gözlənilən orta ömür uzunluğunun artması gözlənilir ki, bu da öz növbəsində əmək pensiyaçılarının orta pensiya ödənişi müddətinin uzanması və Fondun maliyyə yükünün artırılması ilə nəticələnir.2024-cü ildə Azərbaycanda orta ömür uzunluğu 74,6 il təşkil etmiş və mövcud artım tendensiyasının davam edəcəyi halda, BMT-in proqnozlarına əsasən 2050-ci ildə 78,6 il olacağı gözlənilir.

Bu çağırışlar fonunda, ələxsus da demoqrafik yaşlanma, qeyri-formal məşğulluq, əmək bazarındakı struktur dəyişiklikləri və qlobal çağırışlar fonunda əhalinin pensiya təminatının kəmiyyət və keyfiyyətcə artan müasir tələblərə uyğunlaşdırılması əsas prioritetlərdəndir. Bütün bunları nəzərə alaraq hökumət sığorta-pensiya sistemində maliyyə dayanıqlığının artırılması və sığorta prinsiplərinin gücləndirilməsi istiqamətində islahatları davam etdirəcək.

DSMF-nin sərbəst vəsaitləri investisiya fəaliyyətinə cəlb ediləcək

Hökumətin yeni hədəf baxışlarına əsasən, pensiyaçıların dayanıqlı, ədalətli və etibarlı sosial müdafiəsinin təmin olunması məqsədilə sığorta-pensiya sistemində maliyyə dayanıqlığının artırılması və sığorta prinsiplərinin gücləndirilməsi istiqamətində islahatların davam etdirilməsi mühüm əhəmiyyət daşıyır və bu istiqamətdə əlavə addımlar atılacaq. Hədəf prioritetlərinə əsasən, Azərbaycanda həyata keçirilən sosial siyasətin əsas istiqamətlərindən biri əmək haqqlarının yüksəldiməsi, müxtəlif dövlət xidmətlərinə əlçatanlığın təmin edilməsi və vətəndaşlarla məmurlar arasındakı münasibətlərdə şəffaflığın artırılmasıdır.

Dayanıqlı təminat kimi sözsüz ki, dövlət büdcəsi əsas maliyyə təminatı ünvanı olacaq. Büdcədə davamlı olaraq sosial xərclərin həcminin artırılması nəzərdə tutulur.

Pensiya və sosial müdafiə sahəsində digər əsas və dayanıqlı mənbə kimi Dövlət Sosial Müdafiə Fondu (DSMF) hesab edilir. Bu konteksdə ortamüddətli dövrdə fondun gəlirlərinin və xərclərinin artım dinamikası də nəzərdə tutulur. Fondun vəsaitlərinin davamlı olaraq artacağı və yaxın 4 ildə 10 milyard manata çatacağı fərz edilir. Hazırda DSMF-nin büdcəsi 7,7 milyard manat təşkil edir. Mövcud situasiya təsdiq edir ki, Fondun büdcəsindəki artımlar nəzərdə tutulan xərcləri tam bağlayır, hətta hər rüb əhəmiyyətli həcmdə sərbəst vəsaitlər qalır. Bu baxımdan DSMF-nin sərbəst vəsaitlərinin investisiya fəaliyyətinə cəlb edilməsi istisna edilmir. Bu siyasət pensiya sisteminin uzunmüddətli sabitliyi və gələcək maliyyə davamlılığının təmin olunmasında vacib alət kimi nəzərdə tutulur.

E.CƏFƏRLİ

Paylaş:

Baxılıb: 145 dəfə